In het sfeervolle en authentieke café Het Bolwerk in Enschede vond zondagmiddag 13 april de indrukwekkende presentatie plaats van Leen, het nieuwe boek van auteur Willy Berends over dominee en verzetsstrijder Leendert Overduin. Ruim vijftig aanwezigen woonden de bijeenkomst bij, waaronder familieleden van Overduin en nazaten van Joodse families die dankzij zijn hulp de Tweede Wereldoorlog overleefden.
In een uitgebreid interview vertelde Willy Berends over de totstandkoming van het boek, dat in een recordtijd van slechts drie maanden geschreven werd. Leen vormt een waardevolle aanvulling op de bestaande biografie van Overduin uit 2000, geschreven door A. Bekkenkamp. Het nieuwe boek biedt niet alleen veel onbekende feiten en nieuwe perspectieven op Overduins verzetswerk, maar beschrijft ook zijn blijvende invloed na zijn overlijden. Zo komt onder meer de rol van Herbert Zwartz aan bod, die een cruciale bijdrage leverde aan het eerherstel en de geschiedschrijving rondom Overduin.
Het geweten van een stad
Het boek Leen brengt het verhaal tot leven van een stad in oorlogstijd en een dominee die het verschil maakte. In Enschede, waar tijdens de oorlog de Nederlandse Jodensterren werden geproduceerd, ontstond een ongekende vorm van samenwerking. De lokale Joodse Raad, fabrikanten, de gemeente en Overduin werkten samen in een ondergronds netwerk dat uiteindelijk circa 1.200 Joodse onderduikers wist te redden. De organisatie van Overduin, samen met zijn zusters, voorzag in onderduikadressen, voedselbonnen, medische zorg en veiligheid. Ondanks arrestaties door de Sicherheitsdienst overleefden alle mensen die hij hielp – inclusief hijzelf – de oorlog.
Het boek benadrukt dat Overduins hulporganisatie, in verhouding tot de stadsgrootte, de meest succesvolle in bezet Europa was. Toch bleef zijn verhaal lang onderbelicht. Overduin sprak er zelf nauwelijks over en officiële erkenning bleef uit. Leen is daarom niet alleen een eerbetoon, maar ook een noodzakelijke correctie op het collectieve geheugen van Enschede.
Leen – Iets dat te maken heeft met ‘God’ is een uitgave van de Stichting Nedersaksische Uitgeverij.
